لزوم استفاده از رنگ ضد حریق در اتاق سرور (اتاق رک)

اتاق سرور یا همان اتاق رک، یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین بخش‌های یک ساختمان مدرن است.

این فضا میزبان تجهیزات حیاتی مانند سرورها، سوئیچ‌ها، روترها و سیستم‌های ذخیره‌سازی است که تمام اطلاعات دیجیتال یک سازمان یا شرکت در آن متمرکز شده است. کوچک‌ترین حادثه‌ای در این فضا می‌تواند به از دست رفتن اطلاعات ارزشمند، اختلال در عملکرد سیستم‌ها و حتی فلج شدن کسب‌وکار منجر شود.

در میان انواع خطراتی که اتاق‌های سرور را تهدید می‌کنند، خطر آتش‌سوزی از جدی‌ترین آن‌هاست.

یکی از روش‌های مهم و مؤثر برای محافظت از اتاق سرور در برابر حریق، استفاده از رنگ‌های ضد حریق است.

این مقاله به بررسی دقیق لزوم استفاده از این نوع رنگ‌ها، نحوه عملکرد آن‌ها، مزایا، نکات اجرایی و استانداردهای مرتبط می‌پردازد.

اتاق سرور

چرا اتاق سرور در معرض خطر بالای آتش‌سوزی قرار دارد؟

برخلاف تصور عموم، آتش‌سوزی در اتاق سرور تنها به دلیل وجود جریان برق بالا رخ نمی‌دهد. بلکه مجموعه‌ای از عوامل باعث می‌شود این فضا به یکی از پرریسک‌ترین نقاط از نظر آتش‌سوزی تبدیل شود. این عوامل عبارت‌اند از:

بیشتر بخوانید : پوشش ضد حریق سیمانی چیست؟

۱. تراکم بالای تجهیزات الکترونیکی

اتاق‌های رک معمولاً کوچک هستند اما تعداد زیادی تجهیزات الکترونیکی در آن‌ها جای داده می‌شود. این تراکم بالا باعث تولید گرمای زیادی می‌شود که اگر به‌درستی تهویه نشود، می‌تواند منجر به افزایش دمای محیط و آتش‌سوزی شود.

۲. کابل‌کشی‌های حجیم

صدها متر کابل برق، شبکه، فیبر نوری و … در این اتاق‌ها عبور داده می‌شود. این کابل‌ها اگر در مسیر نامناسب یا بدون پوشش عبور کنند، در برابر حرارت بسیار آسیب‌پذیر هستند و می‌توانند در آتش‌سوزی نقش مهمی ایفا کنند.

۳. تجهیزات پرمصرف

سرورها، UPSها و سیستم‌های ذخیره‌سازی گرمای زیادی تولید می‌کنند و هرگونه نقص در سیستم خنک‌کننده می‌تواند دمای فضا را به سطح خطرناکی برساند.

۴. محدود بودن دسترسی

اتاق سرور اغلب قفل است و دسترسی محدودی دارد. این موضوع باعث می‌شود در صورت بروز حریق، تشخیص و واکنش اولیه با تأخیر انجام شود و شعله‌ها سریع‌تر گسترش یابند.

رنگ ضد حریق چگونه عمل می‌کند؟

رنگ ضد حریق نوعی رنگ تخصصی است که در شرایط عادی تفاوت زیادی با رنگ‌های معمولی ندارد، اما در مواجهه با حرارت بالا، وارد واکنش شیمیایی می‌شود و به لایه‌ای ضخیم، متورم و عایق تبدیل می‌شود. این لایه باعث کاهش انتقال حرارت و در نتیجه جلوگیری از گسترش حریق می‌شود.

مکانیسم عملکرد:

• در دمای کمتر از ۱۵۰ درجه: بی‌تغییر باقی می‌ماند.
• در دمای بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ درجه: شروع به انبساط و واکنش شیمیایی می‌کند.
• در دمای بالاتر: ضخامت لایه تا چند برابر افزایش می‌یابد و مانند یک مانع مقاوم در برابر آتش عمل می‌کند.

مزایای استفاده از رنگ ضد حریق در اتاق رک

۱. افزایش زمان واکنش

در زمان آتش‌سوزی، ثانیه‌ها اهمیت حیاتی دارند. رنگ ضد حریق می‌تواند تا ۲ ساعت از گسترش شعله‌ها جلوگیری کند و این زمان ارزشمند می‌تواند برای نجات تجهیزات و کنترل حریق بسیار حیاتی باشد.

۲. محافظت از سازه‌ها و زیرساخت

استفاده از رنگ ضد حریق روی سطوح فلزی، دیوارها و سقف اتاق سرور باعث می‌شود این سطوح در برابر حرارت مقاوم‌تر شوند و دیرتر آسیب ببینند.

۳. عدم نیاز به انرژی یا فعال‌سازی

برخلاف سیستم‌های اعلام و اطفای حریق که نیاز به برق یا حسگر دارند، رنگ ضد حریق یک محافظت «پسیو» یا غیرفعال ایجاد می‌کند. یعنی همیشه آماده است و با بالا رفتن دما به‌طور خودکار فعال می‌شود.

۴. سازگاری با محیط فنی

رنگ‌های ضد حریق استاندارد، برای محیط‌هایی با تهویه خاص مانند اتاق سرور طراحی شده‌اند و گاز سمی یا دود خطرناک تولید نمی‌کنند.

کدام بخش‌های اتاق سرور باید با رنگ ضد حریق پوشش داده شوند؟

در اجرای رنگ ضد حریق برای اتاق رک، باید توجه داشت که همه سطوح یکسان نیستند و اولویت با بخش‌هایی است که بیشترین ریسک را دارند:

• دیوارهای اطراف اتاق رک
• سقف کاذب و سازه سقف اصلی
• کف کاذب یا بتن کف اصلی
• سینی کابل‌ها
• درهای فلزی و چارچوب‌ها
• لوله‌های عبوری (برق، دیتا، تهویه)

این سطوح در صورت عدم محافظت می‌توانند عامل گسترش حریق باشند.

چه رنگ ضد حریقی برای اتاق سرور مناسب است؟

رنگی که برای این فضا استفاده می‌شود باید ویژگی‌های خاصی داشته باشد:

مراحل اجرای رنگ ضد حریق در اتاق رک

مرحله اول: آماده‌سازی سطح

سطوح باید تمیز، خشک، بدون چربی و عاری از گردوغبار باشند. در صورت وجود زنگ‌زدگی یا لایه‌های قبلی رنگ، باید سندبلاست یا آماده‌سازی مکانیکی انجام شود.

مرحله دوم: استفاده از پرایمر

بیشتر رنگ‌های ضد حریق نیاز به پرایمر مخصوص دارند تا چسبندگی کامل به سطح فلزی یا بتنی ایجاد شود.

مرحله سوم: اجرای رنگ ضد حریق

با استفاده از دستگاه اسپری، قلم‌مو یا غلطک، رنگ در ضخامت موردنیاز (معمولاً چند صد میکرون تا چند میلی‌متر) اجرا می‌شود. در پروژه‌های حساس، ضخامت با ابزار دقیق اندازه‌گیری می‌شود.

مرحله چهارم: اجرای لایه نهایی محافظ

برای محافظت از رنگ ضد حریق در برابر سایش یا رطوبت، ممکن است نیاز به پوشش نهایی (Top Coat) باشد.

رنگ ضد حریق در کنار سایر سیستم‌های ایمنی

رنگ ضد حریق به‌تنهایی نمی‌تواند مانع کامل حریق باشد، اما در کنار سیستم‌های دیگر نقش مکمل بسیار مؤثری ایفا می‌کند:

• در کنار سیستم اطفای گازی (FM200 یا Novec 1230)، از گسترش سریع آتش جلوگیری می‌کند.
• در کنار سیستم‌های اعلام حریق، زمان بیشتری برای واکنش ایجاد می‌کند.
• همراه با درب‌های ضد حریق، باعث ایزوله‌سازی بهتر اتاق می‌شود.

چه استانداردهایی برای استفاده از رنگ ضد حریق در اتاق سرور وجود دارد؟

رنگ مورد استفاده در این فضا باید با چند استاندارد بین‌المللی انطباق داشته باشد:

هزینه اجرای رنگ ضد حریق در اتاق سرور چقدر است؟

هزینه اجرای رنگ ضد حریق به عوامل زیر بستگی دارد:

• نوع رنگ (رزینی، پایه آب، پایه حلال)
• ضخامت موردنیاز
• میزان سطح قابل پوشش
• نیاز به پرایمر و پوشش نهایی
• دستمزد نیروی اجرایی متخصص

به‌صورت تقریبی، هزینه هر مترمربع از ۳۵۰ تا ۹۰۰ هزار تومان (در سال ۱۴۰۴) متغیر است.

نتیجه‌گیری: پیشگیری بهتر از فاجعه است

اتاق رک، محل نگهداری قلب دیجیتال هر سازمان است. حفاظت از این فضا در برابر خطر آتش‌سوزی، تنها یک انتخاب نیست؛ بلکه یک ضرورت حیاتی است. استفاده از رنگ ضد حریق اتاق سرور ( اتاق رک ) هلیکس مانا آریا به عنوان یک اقدام پیشگیرانه، نه‌تنها ریسک آتش‌سوزی را کاهش می‌دهد، بلکه هزینه‌های جبران‌ناپذیر پس از حادثه را نیز به‌طرز چشم‌گیری کم می‌کند.

هرچقدر هم که تجهیزات اتاق رک پیشرفته و پرهزینه باشند، اگر محیط فیزیکی آن در برابر حریق مقاوم نباشد، مانند قرار دادن الماس در جعبه مقوایی است.